Stwardnienie rozsiane uznaje się za chorobę przewlekłą o podłożu autoimmunologicznym, na której rozwój mogą mieć wpływ czynniki środowiskowe, egzogenne oraz uwarunkowania genetyczne. Wśród czynników środowiskowych najczęściej wymienia się infekcje wirusowe, np. zakażenia wirusem Epsteina-Barr (Epstein-Barr virus, EBV), ludzkim herpeswirusem typu 6, zwyczajowo zwanym wirusem rumienia nagłego (Human herpesvirus 6, HHV-6) oraz zakażenia nieswoiste (np. bakteriami Chlamydia), choroby przebiegające z gorączką (wysoka temperatura ciała upośledza przewodnictwo w zdemielinizowanych komórkach nerwowych), stres (sytuacje emocjonalne mogą modulować układ immunologiczny) oraz urazy. Do czynników zewnętrznych zalicza się również palenie papierosów, a także niedobór witaminy D. Niektórzy badacze podejrzewają, że potencjalnym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby może być również sposób żywienia. Wszystkie wyżej wymienione czynniki mogą wpływać na proces autoagresji i aktywować kaskadę zapalną będącą przyczyną uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu SM.

Na przestrzeni wielu lat obserwacji pacjentów i przebiegu choroby stworzono zestaw kryteriów rozpoznania stwardnienia rozsianego. Od 2001 roku są to tzw. kryteria McDonalda, zaktualizowane w 2017 roku. Pełny opis kryteriów przedstawiamy w poniższej tabeli.

Tabela z opisem kryteriów rozpoznania SM

Obecnie w diagnostyce stwardnienia rozsianego kluczowe jest badanie rezonansem magnetycznym (MRI) z kontrastem mózgu i rdzenia kręgowego. Stosowane są również mniej rutynowo: badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) i wzrokowe potencjały wywołane (PW).